Ο 52χρονος αυτοδίδακτος τούρκος κινηματογραφιστής, Ζεκί Ντεμίρκουμπουζ, μετά την τριετή φυλάκιση του για πολιτικούς λόγους στα 1980 και σε ηλικία τότε μόλις 16 ετών, προτιμά να απαντά στις ερωτήσεις με τον δικό του... ενδοσκοπικό τρόπο.
«Ο κινηματογράφος είναι ηθικό θέμα. Δεν αντλεί απαραίτητα τα θέματα του από την πραγματικότητα, αλλά από την έννοια της ευθύνης, του χρέους που έχει ο κινηματογραφιστής απέναντι στους θεατές του. Η χρήση της κάμερας είναι ηθικό θέμα» έλεγε σήμερα από τη Θεσσαλονίκη ο Ζεκί Ντεμίρκουμπουζ. «Η συστηματική του ενασχόληση με το πρόβλημα της ηθικής, τον καθιστά αντάξιο κληρονόμο της παράδοσης των Μπρεσόν, Αντονιόνι και Κισλόφσκι» έχει γράψει γι' αυτόν η διεθνής κινηματογραφική κριτική.
Το 57ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, διοργανώνει την πρώτη στην Ελλάδα ρετροσπεκτίβα των συνολικά 11 ταινιών του τούρκου δημιουργού. Με αφορμή την προβολή τους, ο Ντεμίρκουμπουζ παραχώρησε σήμερα συνέντευξη Τύπου, στην οποία παρέστη και ο γενικός πρόξενος της Τουρκίας στην πόλη, Ορχάν Οκάν Γιαλμάν, καθώς και πολλοί συμπατριώτες του από τη γειτονική χώρα.
«Δεν έχω σχέση μ' αυτό που αποκαλούν σινεμά της ...διανόησης. Στη δουλειά μου χρησιμοποίησα τις πρακτικές που άντλησα απ’ τη λογοτεχνία. Γνώρισα τη λογοτεχνία στη φυλακή. Ήταν εκεί, στις φυλακες "Μέτρις" της Κωνσταντινούπολης, όπου κάποιος συγκρατούμενος, μεγαλύτερος από εμένα, μου είπε: «Κάνεις πολύ φασαρία. Ηρέμησε. Διάβασε». Έτσι κι έγινε. Στις φυλακές της Τουρκίας στα 17 μου χρόνια, ένας Ρώσος ορθόδοξος εθνικιστής που είχε πεθάνει πριν από 150 χρόνια, μου έδειξε την πραγματικότητα - την αλήθεια - αυτό που με βασάνιζε και δεν μπορούσα να μοιραστώ με κανένα. Μέχρι τότε, ως παιδί είχα ερωτήματα. Περιέργεια. Η κοινωνία, οι γονείς μου, οι δάσκαλοι, με είχαν γελάσει. Ή που θα έπρεπε να τους πιστέψω και να γίνω όπως όλοι, ή να πολεμήσω τη μοναξιά μου με την ενδοσκόπηση. Το κατάφερα χάρη στο «Έγκλημα και τιμωρία» και τους «Δαιμονισμένους» του Φ.Ντοστογιέφσκι. Μετά γνώρισα τον Καμύ, τον Μπαλζάκ κ.ά.».
Όσο για τα μελοδράματα του Ζεκί Οκτέν (του οποίου ο Ντεμίρκουμπουζ υπήρξε επί σειρά ετών βοηθός) δήλωσε: «Είναι μέρος της Ιστορίας της Τουρκίας και των δικών μου παιδικών χρόνων. Ανάμεσά τους υπάρχουν ταινίες που δεν μου αρέσουν, χάρη σ’ εκείνον όμως ασχολήθηκα με τον κινηματογράφο κι έμαθα να σέβομαι τον θεατή. Είναι τρομακτικό να λες ψέματα, να μη σέβεσαι τον θεατή. Ο Αμπάς Κιαροστάμι έλεγε πως «η Τέχνη είναι πάνω απ’ όλα. Από γλώσσες, θρησκείες , πολιτικές. Βοηθάει τους ανθρώπους να αναπνεύσουν τον ίδιο αέρα».
Γεννημένος στην Ισπάρτα (τη Σπάρτη της νοτιοδυτικής Τουρκίας, την «Πόλη των Ρόδων») ο Ζεκί Ντεμίρκουμπουζ γύρισε την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία (C Blok, το 1994). Έκτοτε εργάζεται ως ανεξάρτητος σκηνοθέτης, κάνοντας ταινίες βασισμένες σε δικά του σενάρια και αντλώντας συχνά έμπνευση από κλασικά μυθιστορήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
«Αυτό που λέμε "προσωπικότητα" είναι δύσκολο να το αποδεχθούν οι κοινωνίες . Όσοι το επιχείρησαν από τη γενιά μου και από την προηγούμενη γενιά κινηματογραφιστών, είτε εγκατέλειψαν σύντομα τον κινηματογράφο, είτε έκαναν ταινίες που δεν τους εξέφραζαν».
Ο σκηνοθέτης αποφεύγει να μιλήσει για τη σύγχρονη πολιτική κατάσταση στην Τουρκία: «Ως πολίτης είμαι αντιπολιτευόμενος, όχι όμως απαραίτητα ενάντια στη συγκεκριμένη κυβέρνηση της χώρας μου, αλλά ενάντια σε οποιαδήποτε μορφή εξουσίας. Στην έννοια της εξουσίας».
Όσο για τους Έλληνες: «Στη φυλακή είχαμε συχνές συζητήσεις με άλλους κρατούμενους για την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, την Ιλιάδα, την Οδύσσεια, τον Όμηρο. Έχουμε απίστευτα πολλά κοινά με τους Έλληνες. Είτε το θέλουμε είτε όχι ».
Και ο ΠΑΟΚ: «Μου χάρισαν μια μπλούζα με το σήμα της ομάδας του ΠΑΟΚ, εδώ στη Θεσσαλονίκη. Είναι "αδελφή ομάδα" με την Μπεσικτάς της Κωνσταντινούπολης. Είμαι ευτυχής γι' αυτή την ευκαιρία. Κι ύστερα λένε πως δεν έχουμε κοινά ως λαοί…».
Η ρετροσπεκτίβα στον Ζεκί Ντεμίρκουμπουζ, προβάλλεται καθημερινά στην αίθουσα «Σταύρος Τορνές» του Λιμανιού.
